تصمیم گیری چند معیارهMultiple-criteria decision-making (MCDM) یا تجزیه و تحلیل تصمیم گیری چند معیاره (MCDA) زیرشاخه ای از تحقیقات عملیاتی است که به صراحت چندین معیار متضاد را در تصمیم گیری (هم در زندگی روزمره و هم در محیط هایی مانند تجارت، دولت و پزشکی) ارزیابی می کند. معیارهای متناقض در ارزیابی گزینه ها معمول هستند: هزینه یا قیمت معمولاً یکی از معیارهای اصلی است و برخی معیارهای کیفیت معمولاً معیار دیگری است که به راحتی با هزینه در تضاد است.

در خرید خودرو، هزینه، راحتی، ایمنی و مصرف سوخت ممکن است برخی از معیارهای اصلی باشد که در نظر می گیریم – غیرعادی است که ارزان ترین خودرو راحت ترین و ایمن ترین باشد. در مدیریت پورتفولیو، مدیران علاقه مند به کسب بازده بالا و در عین حال کاهش ریسک هستند. با این حال، سهامی که پتانسیل بازدهی بالا را دارند، معمولاً دارای ریسک بالایی از دست دادن پول هستند. در صنعت خدمات، رضایت مشتری و هزینه ارائه خدمات معیارهای اساسی متضاد هستند.

در زندگی روزمره، افراد معمولاً معیارهای متعددی را به طور ضمنی می سنجند و ممکن است با عواقب چنین تصمیماتی که تنها بر اساس شهود گرفته می شود، راحت باشند.

مفهوم تصمیم گیری چند معیاره

MCDM به ساختار و حل مسائل تصمیم گیری و برنامه ریزی شامل معیارهای متعدد مربوط می شود. هدف تصمیم گیری چند معیاره، کمک به  تصمیم گیرندگانی است که با چنین مشکلاتی روبرو هستند. به طور معمول، راه حل بهینه منحصر به فردی برای چنین مسائلی وجود ندارد و لازم است از ترجیحات تصمیم گیرندگان برای تمایز بین راه حل ها استفاده شود.

برای تحلیل یک سیستم چند معیاره باید عناصر آن را به خوبی شناسایی کرد.  آن‌ها را به‌طور دقیق تعریف نمود. در نهایت به مدلسازی و تجزیه و تحلیل آن پرداخت. به‌طور کلی می‌توان گفت مسائل تصمیم‌گیری چند معیاره MCDM شامل ۶ مؤلفه می‌باشند:

۱. یک هدف یا مجموعه‌ای از اهداف

۲. تصمیم گیرنده  یا گروهی از تصمیم گیران

۳. شناسایی مجموعه‌ای از معیارهای ارزیابی

۴. شناسایی مجموعه‌ای از گزینه‌های تصمیم

۵. شناسایی مجموعه‌ای از متغیرهای مجهول یا متغیرهای تصمیم

۶. شناسایی مجموعه‌ای از نتایج حاصل شده از هر زوج گزینه – معیار

عنصر مرکزی این ساختار، یک ماتریس تصمیم است که شامل مجموعه‌ای از سطرها و ستون‌هاست. این ماتریس نتایج تصمیم را برای مجموعه‌ای از گزینه‌ها و معیارهای ارزیابی بیان می‌کند.

روش های متداول تصمیم گیری چند معیاره

روش های MCDM زیر موجود است که بسیاری از آنها توسط نرم افزارهای تخصصی تصمیم گیری پیاده سازی می شوند:
روش تصادفی سازی شاخص های انبوه (AIRM)
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)
فرآیند شبکه تحلیلی (ANP)
فرآیند پرتو تعادل
روش معیار پایه (BCM)
بهترین بدترین روش (BWM)
مدل براون – گیبسون
روش اشیاء مشخصه (COMET)
انتخاب بر اساس مزایا (CBA)
سلسله مراتب ارزش متقابل (CVA)
تحلیل پوششی داده ها
کارشناس تصمیم گیری (DEX)
تفکیک – رویکردهای تجمیع (UTA*، UTAII، UTADIS)
مجموعه راف (رویکرد مجموعه خشن)
رویکرد مجموعه خشن مبتنی بر تسلط (DRSA)
ELECTRE (بیشتر از رتبه)
ارزیابی بر اساس فاصله از راه حل متوسط ​​(EDAS)
رویکرد استدلال اثباتی (ER)
برنامه نویسی هدف (GP)
تحلیل رابطه خاکستری (GRA)
حاصل ضرب درونی بردارها (IPV)
اندازه گیری جذابیت با تکنیک ارزیابی مبتنی بر طبقه بندی (MACBETH)
تکنیک رتبه بندی چند ویژگی ساده (SMART)
تصمیم گیری چند معیاره طبقه بندی شده (SMCDM)
استنتاج جهانی کیفیت چند ویژگی (MAGIQ)
نظریه مطلوبیت چند ویژگی (MAUT)
نظریه ارزش چند ویژگی (MAVT)
تصمیم گیری چند معیاره مارکووی
رویکرد جدید به ارزیابی (NATA)
سیستم پشتیبانی تصمیم فازی غیرساختاری (NSFDSS)
به طور بالقوه همه رتبه بندی های زوجی همه گزینه های ممکن (PAPRIKA)
PROMETHEE (بیشتر از رتبه)
رتبه بندی بر اساس امتیاز بهینه (RBOP)
تحلیل پذیرش چند معیاره تصادفی (SMAA)
روش رتبه بندی برتری و حقارت (روش SIR)
طراحی مجدد سیستم برای ایجاد ارزش مشترک (SYRCS)
تکنیک برای ترتیب اولویت بندی بر اساس شباهت به راه حل ایده آل (TOPSIS)
تحلیل ارزش (VA)
مهندسی ارزش (VE)
روش VIKOR
مدل محصول وزنی (WPM)

مدل جمع وزنی (WSM)

روش ساده وزنی (SAW)

روش DEMATEL

منبع

Weistroffer, HR, and Li, Y (2016). “Multiple criteria decision analysis software”. Ch 29 in: Greco, S, Ehrgott, M and Figueira, J, eds, Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys Series, Springer: New York.

Amoyal, Justin (2018). “Decision analysis : Biennial survey demonstrates continuous advancement of vital tools for decision-makers, managers and analysts”. OR/MS Today. doi:۱۰.۱۲۸۷/orms.2018.05.13

برای آموزش تصمیم گیری چند معیاره روی لینک زیر کلیک نمایید.

تصمیم گیری چند معیاره