شاخص KMO یا شاخص (Kaiser-Meyer-Olkin) یک آزمون آماری است که برای ارزیابی میزان مناسب بودن دادهها برای انجام تحلیل عاملی اکتشافی استفاده میشود. این شاخص به ما کمک میکند تا بررسی کنیم که آیا دادهها از قابلیتهای کافی برای شناسایی عوامل مشترک برخوردار هستند یا خیر. به عبارت دیگر، KMO نشان میدهد که دادهها تا چه حد برای تحلیل عاملی مناسباند، به طوری که هر چه مقدار KMO بیشتر باشد، تحلیل عاملی دقیقتر و قابل اعتمادتر خواهد بود. این شاخص در آزمون بارتلت استفاده شده است.
مقدار KMO بین ۰ و ۱ قرار دارد، و مقادیر بالای ۰.۵ نشاندهنده مناسب بودن دادهها برای تحلیل عاملی است. در صورتی که مقدار KMO کمتر از ۰.۵ باشد، نشان میدهد که دادهها برای انجام تحلیل عاملی مناسب نیستند و باید تغییرات لازم بر روی دادهها اعمال گردد. این شاخص بهویژه در تحلیلهای اکتشافی و تحلیلهای پیچیدهتر مانند تحلیل عاملی تأییدی نقش حیاتی دارد.
شاخص KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) اهمیت زیادی در تحلیلهای آماری و بهویژه در تحلیلهای عاملی دارد. این شاخص به محققان کمک میکند تا تعیین کنند که آیا دادههایشان برای انجام تحلیل عاملی مناسب است یا خیر. در واقع، یکی از چالشهای تحلیلهای عاملی این است که دادهها باید به اندازه کافی همبستگی بین متغیرها داشته باشند تا عوامل مشترک شناسایی شوند. KMO بهطور دقیق نشان میدهد که آیا این همبستگیها به اندازه کافی قوی هستند یا خیر.
اهمیت دیگر شاخص KMO در این است که به محققان کمک میکند تا از تحلیلهای بیدقت یا بیمورد جلوگیری کنند. اگر مقدار KMO پایین باشد، نشاندهنده ضعف در همبستگیهای دادهها است و ممکن است انجام تحلیل عاملی نتایج قابل اعتمادی نداشته باشد. به همین دلیل، شاخص KMO میتواند بهعنوان یک ابزار پیشنیاز برای تصمیمگیری در مورد اینکه آیا تحلیل عاملی باید انجام شود یا خیر، عمل کند و دقت و صحت نتایج تحلیلهای آماری را تضمین کند.
برای محاسبه شاخص KMO در نرمافزار SPSS، مراحل زیر را دنبال کنید:
ابتدا دادههای خود را در SPSS وارد کنید. این دادهها باید در قالب جدول با متغیرهای مختلف در ستونها قرار داشته باشند.
از منوی بالای SPSS، به بخش Analyze بروید.
گزینه Dimension Reduction را انتخاب کنید.
سپس گزینه Factor را انتخاب کنید تا پنجره تحلیل عاملی باز شود.
در پنجره تحلیل عاملی:
متغیرهایی را که میخواهید در تحلیل عاملی استفاده کنید (برای محاسبه شاخص KMO) به قسمت Variables انتقال دهید.
محاسبه شاخص KMO:
در همان پنجره تحلیل عاملی، روی گزینه Descriptives کلیک کنید.
در پنجره جدیدی که باز میشود، گزینه KMO and Bartlett’s Test of Sphericity را انتخاب کنید.
پس از انتخاب این گزینهها، بر روی Continue کلیک کنید.
بعد از این که تنظیمات را انجام دادید، روی OK کلیک کنید تا تحلیل انجام شود.
پس از اجرای تحلیل، نتیجه در پنجره خروجی SPSS نمایش داده میشود. در این خروجی:
مقدار در جدول KMO and Bartlett’s Test مشاهده خواهید کرد. این مقدار نشان میدهد که دادهها برای انجام تحلیل عاملی مناسب هستند یا خیر.
اگر مقدار KMO بیشتر از ۰.۵ باشد، دادهها برای تحلیل عاملی مناسب هستند، در غیر این صورت باید تغییراتی در دادهها ایجاد کنید.
اگر مقدار KMO کمتر از ۰.۵ باشد، این نشانه آن است که دادهها مناسب تحلیل عاملی نیستند.
مقدار نزدیک به ۱ نشاندهندهی همبستگی بالای دادهها است که تحلیل عاملی میتواند بهطور موثری انجام شود.
Cureton, Edward E.; d’Agostino, Ralph B. (2013). Factor Analysis