شاخص HTMT یا heterotrait-monotrait ratio یک روش جدید برای محاسبه روایی واگرا در مدل سازی معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی است. روایی واگرای یگانه-دوگانه به صورت مستقیم در خروجی نسخه شماره ۳ نرم‌افزار SMRATPLS وجود دارد. اگر نسخه شماره دو استفاده کنید باید آن را به صورت دستی محاسبه نمایید.

هنسلر، رینگل و سارستد (۲۰۱۵)، با استفاده از  شبیه سازی مونت کارلو  شاخص HTMT را به عنوان جایگزین روش فورنل لارکر، معرفی نمودند. آنها براساس مطالعات شبیه سازی، کاستی های روش فورنل لارکر را نشان دادند و روایی واگرای یگانه-دوگانه را ارائه دادند. روایی واگرای یگانه-دوگانه یکی از ارکان اصلی ارزیابی مدل است.

روایی سازه، همراه با روایی ظاهری و روایی محتوا، برای ارزیابی اعتبار ابزار تحقیق استفاده می شود. به طور کلی روایی سازه به دو دسته روایی همگرا و روایی واگر تقسیم می شود. در مدل سازی معادلات ساختاری واریانس محور، شاخص هایی مانند بارهای عرضی و آزمون فورنل و لارکر، روایی واگرا یا اعتبار تشخیصی را مورد سنجش قرار می دهند. اما این دو آزمون کاستی هایی دارند که در سایت اصلی نرم افزار SMARTPLS به صورت کامل بیان شده اند. شاخص HTMT یک روش جدید و کامل برای سنجش روایی واگر در مدل معادلات ساختاری محسوب می شود.

محاسبه شاخص HTMT در SMARTPLS

شاخص HTMT یکی از خروجی های نرم افزار SMRATPLS 3 است. در نرم افزارهای ورژن پایین تر این شاخص محاسبه نمی شود. برای محاسبه دستی این شاخص، فرمول هایی وجود دارد. در این قسمت، محاسبه این شاخص در نرم افزار SMARTPLS3  نشان داده شده است. حد مناسب شاخص HTMT  برابر با ۰.۹ است. اگر اعداد موجود در ماتریس شاخص HTMT از ۰.۹ کمتر باشند، بیانگر این است که روایی واگرایی ابزار مناسب است.

پس از اجرای مدل، دو صفحه در نرم افزار ظاهر می شود. در صفحه اول، مدل گرافیکی است. در صفحه دوم شاخص های ارزیابی مدل نشان داده شده است. پایین صفحه، ستون Quality Criteria وجود دارد. بر روی گزینه چهارم، Discriminant Validity کلیک کنید. در شکل ۱ این گزینه نشان داده شده است.

شکل۱- آموزش محاسبه شاخص HTMT قسمت۱

یک پنجره باز می شود که روایی های واگرای بار عرضی و آزمون فورنل و لارکر و شاخص HTMT را نشان داده است. روایی واگرای یگانه-دوگانه یا HTMT گزینه سوم در این صفحه است. در شکل ۲ این گزینه نشان داده شده است. با توجه به اینکه شاخص HTMT باید از ۰.۹ کمتر باشد، اگر مقداری بیشتر از ۰.۹ در ماتریس باشد با رنگ قرمز نشان داده می شود.

شکل۲-آموزش محاسبه شاخص HTMT قسمت۲

هم به صورت جدول و هم به صورت نمودار، این شاخص در خروجی های نرم افزار SMARTPLS 3 وجود دارد. در شکل قبلی جدول روایی واگرای یگانه-دوگانه HTMT دیده شد. در شکل ۳، نمودار روایی واگرایHTMT در نرم افزار SMRTPLS 3 نشان داده شده است. اگر مقدار شاخص HTMT بیشتر از ۰.۹ باشد، نمودار آن متغیر به رنگ قرمز نشان داده می شود.

شکل۳-آموزش محاسبه شاخص HTMT قسمت۳

منبع

Hair, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., and Sarstedt, M. (2017). A Primer on Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM)., ۲^nd^ Ed., Thousand Oakes, CA: Sage.

برای آموزش محاسبه روایی واگرای یگانه-دوگانه HTMT بر روی لینک زیر کلیک کنید.

آموزش محاسبه شاخص HTMT