معیار فورنل و لاکر (Fornell-Larcker)، برای محاسبه روایی واگرا در مدل معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی است.  فورنل و لارکر (۱۹۸۱)، این شاخص را برای محاسبه روایی واگرای هر سازه در مدل حداقل مربعات جزئی پیشنهاد دادند. در تحلیل کمترین مربعات جزیی که معمولا با نرم افزار SMARTPLS تحلیل می شود برای روایی واگرا یا تشخیصی که بیانگر وجود همبستگی های جزیی بین شاخص های یک سازه و شاخص های سازه های دیگر است از معیار  فورنل و لارکر،استفاده می شود.

روایی واگرا یا تشخیصی در عمل اثبات یگانگی یک ابزار اندازه‌گیری است. چنانچه بین ابزار موردنظر با ابزارهایی که سازه‌های متفاوتی را اندازه گیری می‌کنند، همبستگی وجود نداشته باشد یا پایین باشد، آزمون دارای روایی واگرا یا تشخیصی است. در صورت وجود روایی واگرا، باید رابطه بین شاخص‌های مربوط به سازه‌های مختلف بسیار پایین باشد. معیار  فورنل و لاکر اشاره به این مساله دارد که ریشه دوم مقادیر واریانس شرح داده شده (AVE) هر سازه، بزرگتر از مقادیر همبستگی آن سازه با سازههای دیگر باشد، مقادیر موجود در روی قطر اصلی ماتریس، باید از کلیه مقادیر موجود در ستون مربوطه بزرگتر باشد.

محاسبه معیار فورنل-لاکر در نرم افزار SMARTPLS

معیار  Fornell-Larcker یکی از خروجی های نرم افزار SMRATPLS 3 است. در نرم افزارهای ورژن پایین تر این شاخص محاسبه می شود. اما در این مقاله به جدیدترین ورژن نرم افزار SMARTPLS توجه شده است.  صحت روایی واگرا از طریق این معیار، به این صورت است که مقادیر موجود در روی قطر اصلی ماتریس، باید از کلیه مقادیر موجود در ستون مربوطه بزرگتر باشد.

پس از اجرای مدل، دو صفحه در نرم افزار ظاهر می شود. در صفحه اول، مدل گرافیکی است. در صفحه دوم شاخص های ارزیابی مدل نشان داده شده است. پایین صفحه، ستون Quality Criteria وجود دارد. بر روی گزینه چهارم، Discriminant Validity کلیک کنید. در شکل ۱ این گزینه نشان داده شده است.

یک پنجره باز می شود که روایی های واگرای بار عرضی و آزمون فورنل و لارکر و شاخص HTMT را نشان داده است. معیار فورنل-لاکر گزینه اول در این صفحه است. در شکل ۲ این گزینه نشان داده شده است.همانطور که مشخص است مقادیر موجود در روی قطر اصلی ماتریس، از کلیه مقادیر موجود در ستون مربوط آن بزرگتر است و نشان دهنده آن است که در مدل ما دارای اعتبار تشخیص مناسبی است.

منبع

Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(۱), ۳۹–۵

برای آموزش محاسبه معیار فورنل-لارکر بر روی لینک زیر کلیک نمایید.

آموزش محاسبه معیار فورنل-لارکر