جستجو
روایی وابسته به معیار یا روایی ملاکی عبارت است از کارآمدی یک ابزار اندازه گیری در پیش بینی رفتار یک فرد در موقعیت های خاص. این معیار زمانی مطرح می شود که ابزار اندازه گیری تفاوت میان افراد را بر پایه معیاری که قرار است آن را پیش بینی کند به دست می دهد. برای این منظور عملکرد هر فرد در آزمون بایک ملاک مقایسه می شود.به عبارت دیگر روایی ملاکی یک ابزار اندازه گیری عبارت است از همبستگی بین نمرات آزمون ونمره ی ملاک. اعتبار ملاکی بر دو نوع است: ۱.اعتبار پیش بین ۲. اعتبار همزمان
اعتبار پیش بین عبارت است از بررسی رابطه ی نمرات و نتایج حاصل از مقیاس آزمون با عملکرد و رفتار افراد در زمان آینده است.
اعتبار همزمان نوعی روایی وابسته به ملاک است که از همبستگی بین نمره های آزمون و ملاک در شرایطی که هر دو اندازه در یک زمان به دست آمده باشند،استفاده می کند.
روایی پیش بین عبارت است از بررسی رابطه ی نمرات و نتایج حاصل از مقیاس آزمون با عملکرد و رفتار افراد در زمان آینده است.در این حالت این سؤال وجود دارد که آیا ابزار اندازه گیری قادر است آنچه را که ادعا می کند پیش بینی کند.
به عنوان مثال،یکی ازدلایل اجرای کنکور برای داوطلبان شرکت در دانشگاه ،گزینش دانشجویان در رشته هایی است که بتوانند با توجه به استعدادشان ،دوره آموزشی مورد نظر را با موفقیت طی نمایند.بنابر این اگر بین نمرات قبولی کنکور در یک رشته خاص و شاخص پیشرفت تحصیلی دانشجویان آن رشته (که معمولاً از معدل استفاده می شود)همبستگی وجود داشته باشدمی توان گفت آزمون فوق اعتبار پیش بین بالایی دارد.
همچنین سازمان هایی که برای استخدام پرسنل کارآمد،اقدام به گزینش و آزمون می کنند،ازیک سری آزمون ها و مصاحبه ها بهره می برند و هدف آنها جذب بهترین پرسنل جهت افزایش کارایی سازمان می باشد.بنابر این در صورت عدم اعتبار آزمون ها و مصاحبه ها ،قادر به جذب بهترین پرسنل نخواهند بود.علاوه بر دو مثال فوق می توان گفت تمامی آزمون ها ومقیاس هاپیش بینی کننده اند،آنهانوع خاصی از بازده،حالتی از امور را در حال یاآینده پیش بینی می کنند.آزمون هوش توانایی فعلی و آینده ی فرد را برای یادگیری،مقیاس اف قدرت طلبی، قدرت طلبی افراد را در حال و آینده و آزمون استعداد،پیشرفت آنها را در آینده پیش بینی میکند.
ضریب روایی پیش بین از طریق اجرای آزمون برای همه ی افرا مورد نظر،انتظار برای یک مدت معقول ، گرد آوری نمرات ملاک و محاسبه ضریب اعتبار به دست می آید.مثلاً در مورد مثال قبل ،اعتبارپیش بین برای یک آزمون استخدام،از طریق سنجش هریک ازمتقاضیان باکمک آزمون،استخدام عده ای از آنها برای چند هفته یا چند ماه تا موقعی که ملاک (عملکرد شغلی)را بتوان به طور پایا و منطقی ارزشیابی کرد محاسبه ضریب اعتبار بین نمره های پیش بینی کننده (آزمون)و ملاک (عملکرد شغلی)برقرار خواهد شد.این شیوه درباره ی نحوه ی پیش بینی آزمون از رفتار آتی،اطلاعات خوبی را بدست می دهد،اما این عمل وقت گیر بوده و مستلزم هزینه ی زیادی است.
علاوه بر وقت گیر بودن و هزینه ی بالای تعیین اعتبار پیش بین ابزار اندازه گیری یکی از مشکلات اصلی دیگر مسأله اندازه گیری ملاکی که مورد تأیید و توافق همگان باشد،است.به عنوان مثال،تعیین ویژگی های مناسب یک مدیر خوب،به عنوان ملاکی جهت انتصاب افراد در پست های سازمانی کار چندان ساده ای نیست.به عبارت دیگر تعیین ملاک موفقیت یک مدیر مستازم پژوهش های وسیع و دقیق در حوزه ی مدیریت و اقتصاد می باشد،که به رغم سال ها پژوهش هنوز ملاک دقیق و معتبری برای آن تعیین نشده است.
همانگونه که در تعیین اعتبار پیش بین می توان از چندین ملاک استفاده کرد،استفاده از چندین آزمون پیش بین نیز این نوع روایی را افزایش می دهد و بر قدرت پیش بینی می افزاید.مثلاً افزودن چند عامل پیش بینی دیگربه نمرات آزمون ورودی دانشگاه ها می تواند قدرت پیش بینی آن آزمون را افزایش دهد.
اعتبار همزمان نوعی روایی وابسته به ملاک است که از همبستگی بین نمره های آزمون و ملاک در شرایطی که هر دو اندازه در یک زمان به دست آمده باشند،استفاده می کند.به عبارت دیگر این نوع اعتبار،حالتی از اعتبار پیش بین می باشد که در آن به جای تعیین رابطه بین دو آزمون پس از یک فاصله زمانی،رابطه ی بین دو آزمون به طور همزمان تعیین می شود.برای مثال،آزمون چند وجهی شخصیت مینه سوتا (MMPI) یک آزمون تقریباً بلند شخصیت است که اغلب تا ۶۰۰ سؤال دارد.این آزمون یک سنجه روا برای ارزیابی شخصیت افراد می باشد.حال فرض کنید یک پژوهشگر آزمون جدیدی برای سنجش شخصیت تهیه کرده است که نسبت به آزمون فوق کوتاهتر می باشد.او می تواند در مواردی که نمرات افراد استثنایی است برای اطمینان از آزمون MMPI استفاده نماید.در این حالت آزمون کوتاه یک پیش بینی کننده و MMPI به عنوان یک ملاک دارای اعتبار همزمان می باشد.
در مواردی که نتایج هر دو آزمون شبیه به یکدیگر باشد،محقق می تواند آزمون کوتاه را جایگزین آزمون بلند نماید.بنابر این می توان گفت یکی از اهداف تعیین روایی همزمان بین دو آزمون،جایگزینی یکی به جای دیگرمی باشد.بدیهی است چنین جانشین سازی هنگامی مفید خواهد بود که بین نمرات هر دو آزمون رابطه ی بالایی وجود داشته باشد و دیگر این که استفاده از آزمون جدید نسبت به آزمون قدیمی دارای مزایای قابل توجهی باشد.
