روش دلفی (Delphi method) فرآیندی است که برای رسیدن به نظر یا تصمیم گروهی از طریق نظرسنجی از گروهی از کارشناسان استفاده می‌شود. این روش در دسته تکنیک های تصمیم گیری خبره یا تصمیم گیری چندمعیاره قرار می گیرد. کارشناسان به چندین دور از پرسشنامه ها پاسخ می دهند و پاسخ ها پس از هر دور جمع آوری شده و با گروه به اشتراک گذاشته می شود. کارشناسان می توانند پاسخ های خود را در هر دور بر اساس نحوه تفسیر “پاسخ گروهی” ارائه شده به آنها تنظیم کنند.هدف نهایی این است که یک اجماع واقعی درباره آنچه که گروه فکر می کند، باشد.
این روش برای اولین بار توسط دالکلی و هلمرده در سال ۱۹۵۰ برای موسسه راند ارائه شد. این روش در مواردی که دانشی ناکامل و نامطمئن در دسترس باشد و یا محدودیت هایی از لحاظ کاربرد قوانین، فرمولها و مدل های ریاضی مشاهده شود، مورد استفاده قرار می گیرد. بدین منظور نظرها و قضاوتهای افراد در یک حیطه معین جمع آوری می شوند. به عبارت دیگر قضاوت به متخصصان آن امر سپرده می شود. عنوان دلفی برگرفته از نام معبدی معروف در شهر دلف یونان باستان است که در آن معبد، کاهنان یونانی مردم شهر را از وقایع و حوادث آینده مطلع می ساختند، امری که هم اکنون متخصصان مطالعه آینده انجام میدهند. روش دلفی در EXCEL و SPSS قابل انجام است.
برخی از سازمان ها در دستیابی به اهداف خود با مشکلات یا چالش های متفاوتی مواجه می شوند. دلیل آن این است که با توجه به اینکه چندین مسیر برای رسیدن به یک هدف نهایی وجود دارد، اتفاق نظر (یا اندکی) در سطح شرکت در مورد اینکه سازمان باید به دنبال چه جهتی باشد، وجود ندارد. با این حال، استفاده از تکنیک دلفی به حل مشکل کمک می کند. تکنیک دلفی از متخصصان با دانش گسترده در مورد موضوع استفاده می کند، بنابراین به سازمان شما اجازه می دهد مسیر درست را برای دستیابی به موفقیت دنبال کند. مراحل این تکنیک عبارتند از:
۱- تشکیل تیم ناظر
۲-انتخاب خبرگان و صاحبنظران
۳- توزیع پرسشنامه
۴-تحلیل راند اول پرسشنامه دلفی
۵-توزیع پرسشنامه برای بار دوم
۶-تحلیل راند دوم پرسشنامه دلفی
۷- تجزیه و تحلیل پاسخ های رسیده در راند های انجام شده
۸-بررسی نیاز به انجام راند بیشتر
۹-محاسبه ضریب کندال
۱۰-نتیجه گیری
در روش دلفی از پرسشنامه استفاده می شود. چون هدف اخذ نظرات صاحب نظران و خبرگان است، بنابراین نیازمند پرسشنامه می باشد. پرسشنامه روش دلفی به صورت پرسشنامه با طیف لیکرت است. طیف لیکرت ۵ تایی، ۷ تایی و… در این روش استفاده می شود. همچنین برای استفاده از روش دلفی فازی، پرسشنامه تفاوتی نخواهد داشد. پس از جمع آوری داده ها، فازی سازی انجام می شود.
-روشی است انعطاف‌پذیر که در زمینه‌های فراوانی کاربرد دارد.
-ارتباطات در قالب یک گروه را با وجود محدودیت‌های زمانی و مکانی، امکان‌پذیر می‌سازد.
-در هزینه‌های مالی و زمان مشارکت‌کنندگان صرفه‌جویی می‌کند.
-احتمال تأثیرپذیری اعضا از ایده‌ی یکدیگر، در مقایسه با گروه‌های با ارتباط رودررو، کاهش می‌یابد.
-گمنام و ناشناس بودن اعضا برای یکدیگر، موجب خلاقیت، صداقت و توازن ایده‌ها می‌شود.
-در رابطه با تفسیر و تحلیل نتایج و نیز تعریف اتفاق‌نظر، این روش از راهنما و استاندارد توافق شده‌ای بهره نمی‌برد. این اشکال در چگونگی انتخاب مشارکت‌کنندگان نیز مشاهده می‌شود.
-تعمیم دادن نتایج همیشه ممکن نیست، چراکه ممکن است گروه دیگری به نتیجه‌ی متفاوتی برسند و نمی‌توان نتیجه گرفت که نتیجه‌ی حاصل شده، تنها نتیجه‌ی ممکن یا نتیجه‌ی صحیح است.
-روش دلفی مستلزم تعهد بالای مشارکت‌کنندگان است. با این حال در طول فرایند، معمولا بسیاری از آنان از پژوهش کناره‌گیری می‌کنند.
ممکن است آن حد از غنا و عمق ایده‌ها را، آن‌طور که در گروه‌های رودررو مشاهده می‌شود، نداشته باشد.
اولین گام در استفاده از روش دلفی، روشن شدن این مطلب است که آیا اهداف شما از پژوهش، سنجش نظرات گوناگون درباره‌ی یک موضوع است یا اینکه می‌خواهید گروه را به سوی یک اتفاق‌نظر سوق دهید. این طبقه‌بندی، در اجرای روش دلفی بسیار مهم است. به‌طور کلی اگر هدف شما ایجاد یک توافق بین اعضاست، ترجیح بر این است که سه دور یا بیشتر طراحی کنید و ترکیب اعضا هم در کل فرایند ثابت باشند.
از آنجا که در روش دلفی، مشارکت‌کنندگان نقش محوری ایفا می‌کنند، بایستی معیارهای شفافی برای انتخاب آنان وجود داشته باشد. تعداد مشارکت‌کنندگان بستگی زیادی به موضوع و همچنین زمان و منابع در دسترس دارد. هرچند ممکن است پژوهش به روش دلفی از هفت نفر تا هزار نفر نیز انجام شود اما گروه‌هایی با ۱۰ تا ۵۰ عضو پیشنهاد می‌شود.
پرسشنامه‌ی راند اول از سؤالات باز و بسته تشکیل می شود،. زیرا باعث می‌شود با تشویق مشارکت‌کنندگان به طوفان ذهنی نتایج بهتری به‌دست بیاید. با توجه به اهداف پژوهش موردنظر، معمولا پرسشنامه‌ی راند اول را می‌توان بر اساس مرور دقیق ادبیات موجود و نیز مشورت گرفتن از افراد مرتبط طراحی کرد.
پس از ارسال پرسشنامه بایستی پیگیری‌های لازم انجام شود تا همه‌ی افراد به آن پاسخ دهند، چراکه نرخ بالای پاسخ‌دهی به پرسشنامه، اعتبار تحقیق را افزایش می‌دهد. معمولا نرخ ۷۰ درصد، مشارکت خوبی است.
طراحی پرسشنامه راند دوم و توزیع آن مانند راند اول است. این روند تا زمانی که همه افراد در عوامل پرسشنامه توافق داشته باشند انجام می شود.
برای مطالعه بیشتر بر روی لینک زیر کلیک نمایید.
