جستجو
سناریو نویسی مجمومه متنوعی از رویکردها، تکنیک ها، تحقیقات و طرح های کارگاهی در مطالعه آینده پژوهی است. سناریو نویسی یا روش شناسی سناریو، بیانگر یک مفهم روش شناختی است که دربرگیرنده مجموعه رویکردهایی با درجات مختلف پیچیدگی است. سناریو نویسی در آینده پژوهی با تکنیک های متفاوتی انجام می شود. هدف سناریو نویسی کمک به جهت دهی به تحولات آینده از طریق مشاهده برخی از عوامل کلیدی مرتبط است.
سناریو یک مفهوم سخت است که براساس تعاریف موجود به درستی یا به غلط مورد استفاده قرار می گیرد. سناریو برای توصیف مجموعه رویدادهای آتی در رابطه با یک متغیر خاص مورد استفاده قرار می گیرد. سناریوها در حوزه آینده پژوهی دارای فرآیندهای پیچیده تری هستند که تعاملات متغیرهای دیگر را دربرمی گیرند. یک سناریو در مقابل آینده ذهنی که تنها وضعیت فرضی از امور آتی را به تصویر می کشد به توصیف پویایی ها، تحولات و نیروهای در حال حرکت که نتایج خاص آینده مفهومی را به وجود می آورند می پردازد.
سناریو شرح وضعیت احتمالی آینده و شامل مسیرهای توسعه ای است که به این وضعیت احتمالی منجر می شوند. در نهایت می توان گفت مفاهیم مختلف آینده و دانشی که نسبت به آنها وجود دارد سبب شکل گیری مفاهیم مختلف از جمله واژه سناریو شده است. در این فرآیند باید به سه چیز توجه شود:
اول اینکه سناریو یک تصویر جامع از آینده نیست؛ بلکه نقش آن شامل جلب توجهات به یک یا چند آینده خاص است. این نقاط مرز قطعات واقعیت را تعیین می کنند. در فرآیند ایجاد سناریو، بسیاری از عوامل به صورت آگاهانه اضافه و حذف می شوند. با توجه به روابطی که با یکدیگر داردند به صورت صور فلکی خاص تبدیل می شوند. هدف از این کار، وصف آینده نیست. در مقابل نشق سناریو شامل متمرکز نمودن توجهات به برخی از ابعاد خاص آینده از طریق مشارکت در برخی حوزه های خاص مطالعاتی می شود.
سناریوها توالی فرضی از رویدادهایی هستند که با هدف جلب توجه به فرآیندهای علی و نکات تصمیم گیری ایجاد شده اند.
دوم آن که انتخاب و ترکیب عوامل کلیدی در رابطه با افق زمانی آینده اساس این فرآیند است. فرآیند فرضیات براساس متغیرهای شناخته شده شکل می گیرد. فرضیات به مجموعه ای از دانش کامل به ویژه دانشی با ماهیت تجربی نیاز دارد. از طرفی نیز براساس ارزیابی های هنجاری و ذهنی هستند.
مورد سوم که در ارتباط با مورد قبلی است نیز بیانگر این واقعیت است که نشان می دهند، آینده چطور می تواند باشد. گرایشات و روندهای مختلف چه مسیری خواهند داشت. کدام تحولات ثابت باقی می ماند و کدام یک در گذر زمان تغییر می کنند.
سناریوها شرح سفرهای مختلف به آینده های محتمل هستند. آنها فرضیات مختلف را در رابطه با چگونگی سرنوشت تردیدها و ابهامات و ماهیت عواملی که وارد بازی می شوند را منعکس می کنند. سناریوها به دنبال بالا بردن سـطح تفکـر درباره آینده و گسترش دامنه بدیلهای مورد نظر هستند. کما اینکـه از دیـدگاه ونـدل بـل؛ سناریوها به افراد امکان تجسم و کشف آیندههای ممکن را می دهند.
نقش های سناریو را در حالت ایده آل می توان به چهار دسته تقسیم کرد:
نقش اکتشافی: در این فرآیند سناریوها نه تنها وظیفه دارند دانش ما را افزایش دهند، بلکه آنها ویژگی های دانش را نیز مشخص می کنند. محدودیت های این دانش را به تصویر می کشند. عدم امکان پیش بینی، خلاها، مسائل غامض و تردیدها مشخص می شود.
نقش ارتباطی: سناریوها از یک طرف می توانند به عنوان بخشی از فرآیندهای ارتباطی تولید شوند و از طرف دیگر به شبیه سازی ایده ها کمک کنند. با جلب توجه به مقوله ارتباطات و توسعه این مفهوم، یک شبکه فعال در سناریو ایجاد کنند.
نقش عینیت بخشی یا خلاقیت: سناریوها به توسعه و عینیت بخشی اهداف کمک می کنند. آنها به طور مستقیم توجه را به سوی مواضع شخصی افراد درگیر در آینده جلب می نمایند. از سناریوها می توان برای توسعه تصاویر هنجاری ایده آل از آینده با کمک بازتاب درجه مطلوبیت تحولات آتی استفاده کرد.
نقش تصمیم گیری یا ساخت استراتژی: با کمک سناریوها می توان گزینه ها و شاخص های اقدامات عملی را شناسایی کرد. آنها همچنین به فرآیند تصمیم گیری و اقدامات لازم و استراتژی های مورد نیاز می پردازند. بنابراین سناریوها به ارزیابی قابلیت اطمینان، پایایی و اثربخشی سیاست ها کمک می کنند.
سناریو نویسی در برگیرنده توسعه نگرشهـا و بهبود سازوکار تصمیم در آینده پژوهی است. سناریو نویسی آینـده هـای دور را بهتـر از بسـیاری روشهـای دیگر کنکاش می کند. چراکه فراتراز آینده های محتمل، به آیندههای موجه یا باورپذیر می پردازد. در این مسیر سناریوها در جایگاه ابزاری قوی برای نظم بخشیدن به بینش ها و استنباط هـای رهبران و مدیران جلوه دارد. در نتیجه گسترش شفاف تفکـر و غلبـه بـرمحـدودیت هـای الگوهای ذهنی موجود درباره آینده، هدف ضمنی ولی مهم سناریو نویسی است.
سناریو نویسی با بررسی رویدادهای متوالی، نسـبت بـه فراینـدهای علی و نکـات مهـم تصـمیمگیـری هـا، پـیش آگـاهی می دهد. روش ایجـاد پیش آگاهی، تمرکز بر گسترش محدوده آگاهی (چیستی) و نیز ارزیابی علّـی آثـار متقابـل اقدام یا بازیگر بر نتایج فرایندها (چگونگی) است. به بیان دیگر شامل پاسخگویی به دو نوع سؤال مشخص است:
۱-چگونه ممکن است یک وضعیت فرضی مرحله به مرحلـه پـیش آید (یا پیش آمده باشد)؟
۲-چه جایگزینی برای هر بـازیگر یـا اقـدام در هـر مرحلـه ا زفرایند گذار هست (یا وجود داشته) که سـبب جلـوگیری یـا تسـهیل یـا انحـراف آن فراینـد شود؟
تمرکز بر این فرایند سبب میشود برپایه شناخت از آینده، ضمن افـزایش کارآمـدی سازوکار تصمیم سازی، بهبود شایان توجهی در تصمیمگیریهـا وانتخـاب اسـتراتژیهـا بـه
وجود آید. در واقع فرایند سناریو نویسی، ضمن خلق سناریوهای خاص و متفـاوت، تـلاش دارد با ارائه راهبرد مجکم، تا حد امکان تمام این جایگزین ها را به طور مناسب پوشش دهد.
همان طور که در مقاله مرتبط با نرم افزار سناریو ویزارد بیان شد، این نرم افزار برای انجام تحلیل تعادلی اثر متقابل در تحلیل سناریوهای آینده پژوهی کاربرد دارد. سناریو ویزارد، ابزاری برای قضاوت های کیفی کمی شده را دریافت نموده و سناریو ها را ارائه می دهد. این نرم افزار در تهیه سناریوها ابزار مفیدی است. سناریو ویزارد در مطالعات آینده پژوهی استفاده می شود.
در این نرم افزار برای تشکیل سناریوها، نیاز به شناسایی مجموعه عوامل که از نظر هدف تحلیلی، توصیف کننده سیستم هستند می باشد. گام های معمول برای تحلیل تاثیرات متقابل با استفاده از نرم افزار سناریو ویزارد عبارتند از:
۱-ایجاد فهرستی از مولفه ها و متغیرها: ساختار تحلیل
۲-وارد کردن داده های تاثیر متقابل به این ساختار: ماتریس تاثیر متقابل
۳-ارزیابی ماتریس تاثیر متقابل با محاسبه مجموعه راه حل های آن (سناریوهای سازگار، وزن ها و…)
۴-اجرای ارزیابی های بیشتر (مثل آمار توصیفی، تحلیل اثر، تحلیل گذرا)
۵-ذخیره اطلاعات و نتایج
سناریو ویزارد نرم افزاری برای تحلیل متوازن تاثیر متقابل و انجام محاسبات پیچیده سناریونویسی استفاده می شود. در نتیجه امکان استخراج سناریوهای قوی، ضعیف و با سازگاری بالا را فراهم می کنند. شمای اولیه این نرم افزار به صورت شکل زیر است.
در تعریف سناریو، بیان شد که شناسایی مولفه ها و زیر مولفه ها مهم هستند. تعداد مولفه های کلی در نرم افزار سناریو ویزارد باید کمتر از ۱۹۹ عدد باشند. همچنین تعداد زیرمولفه های هر مولفه باید کمتر از ۹ عدد باشند. ایجاد یک ساختار تحلیل در نرم افزار سناریو ویزارد به صورت زیر انجام می شود:
برای آموزش سناریو نویسی روی لینک زیر کلیک نمایید.
من کد نویسی شو بلد نیستم و مطلبی هم در این زمینه ندیدم
بله.
پیشران ها و عدم قطعیت ها شناخته شده و چشم انداز ترسیم می شود.