تحلیل متوازن تأثیر متقابل (Cross-Impact Balances)، اثر مولفه ها را بر یکدیگر در سناریو نویسی مشخص می کند. روش CIB در مطالعات آینده پژوهی براساس نظرات پانل خبرگان انجام می شود. در این روش، نگرش های کیفی به روابطه های موجود بین شبکه های سازگار می پردازد. در نهایت یک تصویر از رفتار شبکه در آینده ایجاد می کند. تحلیل تعادلی اثر متقابل در تحلیل سناریو کاربرد دارد.

در ساختن یک سناریو، نیاز است که تمامی متغیرها و رفتارهایشان نسبت به یکدیگر شناخته شوند. رفتار متغیرها با تکنیک اثر متقابل، متعادل می شود. تحلیل داده های مجزا از هم و نتیجه گیری یک تصویر کلی از رفتار این داده ها در قالب تحلیل سناریو به وسیله تحلیل تعادلی اثر متقابل صورت می پذیرد. روش تحلیل متوازن تاثیر متقابل برای تحلیل سناریو، مرکز اصلی تجزیه و تحلیل در نرم افزار سناریو ویزارد است.

ماتریس CIB در نرم افزار سناریو ویزارد

ماتریس CIB برای اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻈﺮ ﺧﺒﺮﮔﺎن در ﻣﻮرد اﺛﺮ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ از ﻳﻚ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﮔﺮ ﺑﺮ روی ﺣﺎﻟﺘﻲ از ﺗﻮﺻﻴﻒ ﮔﺮ دﻳﮕﺮ در ﻗﺎﻟﺐ ﻋﺒﺎرت ﻫﺎی ﻛﻼﻣﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد. در نهایتﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺛﺮات ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎ ﺑﺮ روی ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ، ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎی ﺳﺎزﮔﺎر ﭘﻴﺶ روی ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲ ﺷﻮﻧد. در نرم افزار سناریو ویزارد برای تعریف ماتریس CIB و انجام تحلیل متوازن تأثیر متقابل از گزینه EDIT STRUCTURE استفاده می شود. مولفه ها و زیر مولفه ها در ماتریس ساختار تحلیل تعریف می شوند.

مولفه (مثال : A,B,,C,D,E)

زیرمولفه ها (وضعیت های احتمالی یا آینده های بدیل) (مثال: A1,B1,C1,D1,E1)

همان طور که مشخص است، مولفه ها و زیر مولفه هایی که براساس تکنیک کیفی شناسایی شده است، ماتریس CIB را تشکیل می دهند. زیرمولفه ها می توانند مثبت، ثابت و منفی باشند که برای خوانایی بهتر تابلوی سناریو نویسی می توان آنها را با استفاده از دکمه COLOR در نرم افزار سناریو ویزارد، در رنگ های متفاوت نشان داد.

زیرمولفه های مثبت: رنگ سبز

زیرمولفه های ثابت: رنگ زرد

زیرمولفه های منفی: رنگ قرمز

تحلیل متوازن تأثیر متقابل در نرم افزار سناریو ویزارد

بنابراین ماتریس CIB یا ماتریس تأثیر متقابل در نرم افزار سناریو ویزارد برای مقایسه مولفه ها و زیرمولفه ها تشکیل شد. در اینجا براساس گزینه Cross-Impact Matrix می توان اثرات متقابل زیرمولفه ها را مشخص کرد. در ماتریس تاثیر متقابل داده ها اعداد بین ۳ تا -۳ هستند.

در مرحله ویرایش کردن ماتریس، اعداد مربوط به ماتریس تاثیر متقابل وارد می شود. این اعداد براساس نظرات خبرگان تهیه می شوند. برای به دست آوردن این اعداد از پرسشنامه مخصوص سناریو ویزارد نیز استفاده می شود.

تحلیل متوازن تأثیر متقابل رکن اصلی تحلیل سناریو ویزارد است. اعداد این جدول، اهمیت زیادی در سناریو نویسی دارد. به دست آوردن این اعداد براساس نظرات خبرگان آگاه از موضوع آینده پژوهی و افراد تصمیم گیرنده به دست می آیند. برای افزایش دقت می توان از گزینه Edit Section استفاده کرد. در این قسمت هر مولفه به صورت مجزا قابلیت مقایسه با دیگر مولفه ها را دارد.

همان طور که بیان شد، ماتریس CIB برای تحلیل متوازن تأثیر متقابل در سناریو نویسی اهمیت زیادی دارد. هرچه ماتریس CIB از دقت بیشتری برخوردار باشد، سناریو نویسی از موازنه بیشتری برخوردار است.

منبع

G.H. Jeong, S.H. Kim, A qualitative cross-impact approach to find the key technology, Technol. Forecast. Soc. Change 55(1997) 215 – ۲۴۸

برای آموزش تحلیل متوازن تأثیر متقابل بر روی لینک زیر کلیک نمایید.

آموزش تحلیل متوازن تأثیر متقابل در سناریو ویزارد