ضریب پراکندگی (Coefficient of Variation) یک شاخص آماری است که میزان پراکندگی دادهها را نسبت به میانگین آنها نشان میدهد. فرمول ضریب تغییرات تقسیم انحراف استاندارد بر میانگین است. این شاخص زمانی مفید است که بخواهید میزان تغییرات نسبی مجموعه دادهها را مقایسه کنید، بهویژه وقتی واحد اندازهگیری یا مقیاس دادهها متفاوت باشد.
ضریب تغییرات به دلیل بیواحد بودن، امکان مقایسه مجموعه دادههایی با میانگینهای مختلف را فراهم میکند. مقادیر بالای این ضریب نشاندهنده نوسانات و تغییرات زیاد در دادهها است، در حالی که مقادیر پایین نشاندهنده یکنواختی و ثبات نسبی است. به عنوان مثال، در تحلیلهای اقتصادی، این ضریب برای ارزیابی میزان ریسک در مقایسه با بازدهی سرمایهگذاریها استفاده میشود. همچنین در علوم اجتماعی و پزشکی، برای تحلیل دادههایی با مقیاسهای متفاوت بسیار کاربرد دارد.
برای محاسبه ضریب تغییرات در SPSS، شما باید ابتدا انحراف معیار (σ) و میانگین (μ) مجموعه دادهها را محاسبه کنید و سپس فرمول ضریب پراکندگی را اعمال کنید. SPSS به طور مستقیم گزینهای برای محاسبه ضریب تغییرات ندارد، اما میتوانید این کار را با مراحل زیر انجام دهید:
دادههای خود را در یک ستون وارد کنید. هر سطر نشاندهنده یک مشاهده است.
از منوی بالای SPSS، به مسیر زیر بروید:
Analyze > Descriptive Statistics > Descriptives
متغیر موردنظر خود را به کادر Variable(s) منتقل کنید.
روی دکمه Options کلیک کرده و گزینههای Mean (میانگین) و Std. Deviation (انحراف معیار) را انتخاب کنید.
روی OK کلیک کنید.
در خروجی SPSS، میانگین (μ) و انحراف معیار (σ) دادهها نمایش داده میشود.
به قسمت Transform > Compute Variable بروید.
یک نام برای متغیر جدید (مانند CV
) وارد کنید.
در کادر Numeric Expression، فرمول زیر را وارد کنید:
(SD / Mean) * 100
به جای SD
و Mean
از مقادیر انحراف معیار و میانگین به دست آمده در مرحله قبل استفاده کنید.
روی OK کلیک کنید.
ستون جدیدی در دیتاست شما ایجاد میشود که مقدار ضریب تغییرات را نشان میدهد.
فرض کنید دادههای شما به صورت زیر است:
۱۰, ۱۲, ۱۵, ۲۰, ۱۸
میانگین (μ) = ۱۵
انحراف معیار (σ) = ۴.۱۲
ضریب پراکندگی = ۴.۱۲۱۵×۱۰۰
اگر دادههای شما در چند گروه هستند، میتوانید برای هر گروه این مراحل را بهطور جداگانه اجرا کنید.
ضریب تغییرات زمانی معنیدار است که دادهها مقیاس مثبت داشته باشند و میانگین غیرصفر باشد.
برای محاسبه ضریب تغییرات به صورت آنلاین از لینک زیر می توانید استفاده کنید.