مثلث سازی

مثلث سازی (triangulation)، در تحقیق به معنای استفاده از مجموعه داده ها، روش ها، نظریه ها و یا محققین متعدد برای پرداختن به یک سوال تحقیق است. این یک استراتژی تحقیقاتی است که می تواند به محققان در افزایش اعتبار و اعتبار یافته های خود کمک کند. مثلث‌سازی روشی است که برای افزایش روایی و پایایی یافته‌های پژوهش بویژه در مطالعات کیفی و علوم اجتماعی استفاده می‌شود. در علوم اجتماعی از این روش برای بکارگیری و ترکیب چندین روش پژوهش جهت مطالعه پیرامون یک پدیده واحد استفاده می‌شود.

مثلث سازی یک تکنیک تحلیلی است که در طرح های تحقیقاتی چند روشی استفاده می شود. بسیاری از پروژه های تحقیقاتی از بیش از یک روش جمع آوری داده ها استفاده می کنند که منجر به توسعه مجموعه داده های مختلف می شود. به عنوان مثال، مجموعه داده‌ها ممکن است از یک نظرسنجی کمی یا مشاهده مشارکت‌کنندگان جمع‌آوری شده باشند. نتایج حاصل از مجموعه داده ها به طور مستقل تجزیه و تحلیل می شوند، اما همچنین باید به نوعی با یکدیگر مقایسه شوند. نحوه مقایسه آنها به چارچوب روش شناختی مورد استفاده بستگی دارد. مثلث‌سازی یکی از تکنیک‌های ترکیب مجموعه‌های داده است و سه نوع مختلف مثلث‌سازی را می‌توان متمایز کرد: همگرایی، مکمل بودن، و واگرایی یا ناهماهنگی. این سه نوع مثلث سازی در زیر به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است.

مثلث‌سازی عمدتاً در تحقیقات کیفی استفاده می‌شود، اما معمولاً در تحقیقات کمی نیز استفاده می‌شود. اگر تصمیم به تحقیق با روش های ترکیبی دارید، همیشه از مثلث بندی روش شناختی استفاده خواهید کرد. به عنوان مثال ترکیب فراترکیب و گراندد تئوری، یا سنتزپژوهی و پدیدارشناسی

مفهوم مثلث سازی در روش تحقیق

مثلث سازی اصطلاحی است که از نقشه برداری به عاریت گرفته شده است، جایی که به مجموعه ای از یاتاقان های قطب نما (معمولاً سه، بنابراین مثلث) به منظور مشخص کردن مکان روی نقشه اشاره دارد. در تحقیقات، تعداد ثابتی از مجموعه داده‌ها وجود ندارد که نیاز به مقایسه داشته باشند، اگرچه در بسیاری از موارد، محققان از دو مجموعه داده اصلی استفاده می‌کنند. مجموعه داده ها برای همگرایی، مکمل بودن و واگرایی مقایسه می شوند. اگر نتایج به نتایج یکسانی منجر شود، روش ها به اعتبار سنجی یکدیگر کمک می کنند. برخی از محققان همچنین از مثلث بندی برای تأیید نتایج با مقایسه نتایج ناظران مختلف یک پدیده استفاده می کنند. به عبارت دیگر، نوعی بررسی متقابل است.

استفاده از چندین منبع داده یا چند روش برای تجزیه و تحلیل داده‌ها برای افزایش اعتبار یک مطالعه‌ی تحقیقاتی را مثلث‌سازی (تثلیث) گویند. مثلث سازی ازلحاظ مفهومی به‌معنای استفاده از چندمنبع یا روش (حداقل ۳ منبع) به‌منظور حصول نتیجه‌ای دقیق‌تر و معتبرتر است.

اصطلاح مثلث‌سازی از علم هندسه گرفته شده است. جایی که با دانستن مختصات دقیق دو نقطه می‌توانید فاصله بین دو نقطه را محاسبه کنید. در پژوهش علوم اجتماعی تثلیث به این معنی نیست که شما دقیقا به دو روش متفاوت نیاز دارید، بلکه داده‌ها و روش‌ها رو با هم ترکیب می‌کنید تا به درک جامعی از پدیده برسید. اعتبار داده‌ها با همگرایی اطلاعات از منابع مختلف بررسی شود و همچنین دیدگاه‌ها و نقطه‌نظرهای متفاوت، موضوعی رو روشن کند.

تحقیق کیفی: شما با گروه های مختلف ذینفعان مانند والدین، معلمان و فرزندان مصاحبه های عمیق انجام می دهید.
تحقیق کمی: شما یک آزمایش ردیابی چشم را اجرا می کنید و سه محقق را در تجزیه و تحلیل داده ها مشارکت می دهید.
تحقیق با روش های ترکیبی: شما یک نظرسنجی کمی انجام می دهید و سپس چند مصاحبه ساختاریافته (کیفی) انجام می دهید.

انواع مثلث‌سازی

مثلث‌سازی داده ها

استفاده از داده ها از زمان ها، فضاها و افراد مختلف. در این رویکرد کوشش می‌شود تا داده‌ها از منابع مختلفی کسب شود. یرای نمونه فرض کنید می‌خواهید در مورد یک پدیده سازمانی یک پژوهش کیفی انجام دهید. برای این منظور برای انجام مصاحبه‌های تخصصی می‌توانید از سه دسته از خبرگان استفاده کنید: خبرگان نظری (اساتید دانشگاه)، مدیران سازمان مورد مطالعه و مدیران شرکت‌های رقیب. این روش بهترین برداشت از مثلثی کردن است که به غنای داده‌ها کمک بسیاری می‌کند.مثلث سازی محقق: مشارکت چندین محقق در جمع آوری یا تجزیه و تحلیل داده ها

مثلث‌سازی تئوری

استفاده از دیدگاه های نظری متفاوت در تحقیق. مثلث سازی تئوری استفاده از چندین نظریه یا فرضیه هنگام بررسی یک موقعیت یا پدیده است. ایده این است که به یک موقعیت/پدیده از دیدگاه‌های مختلف، از دریچه‌های مختلف، با در نظر گرفتن پرسش‌های متفاوت نگاه کنیم.

مثلث سازی روش شناختی

استفاده از روش شناسی های مختلف برای نزدیک شدن به یک موضوع. در این رویکرد کوشش می‌شود که از دست کم سه روش برای تحلیل داده‌های پژوهش استفاده کرد. استفاده همزمان از مطالعات کتابخانه‌ای، مصاحبه و پرسشنامه نیز یکی دیگر از مثال‌های تثلیث برای گردآوری داده‌ها می‌باشد. البته این روش‌ها در امتداد هم هستند و به صورت همزمان برای یک منظور استفاده نمی‌شوند.