آزمون همبستگی اسپیرمن (spearman correlation)، روشی برای تعیین همبستگی بین دو متغیر به صورت ناپارامتری است. این آزمون برابر با آزمون همبستگی پیرسون بین مقادیر رتبه آن دو متغیر است. در حالی که همبستگی پیرسون روابط خطی را ارزیابی می کند، همبستگی اسپیرمن روابط یکنواخت (خطی یا غیر خطی) را ارزیابی می کند. اگر مقادیر داده های تکراری وجود نداشته باشد، یک همبستگی کامل اسپیرمن ۱+ یا ۱- زمانی رخ می دهد که هر یک از متغیرها تابع یکنواخت کامل دیگری باشد.
زمانی این تکنیک استفاده می شود که داده ها مورد نظر نرمال نباشند. قبل از انجام آزمون همبستگی پیرسون، می بایست نرمال بودن داده ها در نرم افزار SPSS با روش های کلموگروف اسمیرنوف، شاپیرو ویلک و نمودار Q-Q بررسی نمود.
آزمون همبستگی اسپیرمن می‌تواند زمانی استفاده شود که مفروضات همبستگی پیرسون به طور قابل توجهی نقض شود. با این حال، همبستگی اسپیرمن، قدرت و جهت رابطه یکنواخت بین دو متغیر شما را تعیین می کند تا قدرت و جهت رابطه خطی بین دو متغیر شما، که همبستگی پیرسون تعیین می کند.
رابطه یکنواخت رابطه ای است که یکی از موارد زیر را انجام می دهد: (۱) با افزایش مقدار یک متغیر، مقدار متغیر دیگر نیز افزایش می یابد. یا (۲) با افزایش مقدار یک متغیر، مقدار متغیر دیگر کاهش می یابد.
آزمون همبستگی اسپیرمن قدرت و جهت ارتباط یکنواخت بین دو متغیر را اندازه گیری می کند. یکنواختی نسبت به رابطه خطی «کمتر محدودکننده» است. برای مثال، تصویر وسط بالا رابطه‌ای را نشان می‌دهد که یکنواخت است، اما خطی نیست.
یک رابطه یکنواخت صرفاً فرض همبستگی اسپیرمن نیست. یعنی می‌توانید یک همبستگی اسپیرمن را روی یک رابطه غیر یکنواخت اجرا کنید تا مشخص کنید آیا یک مؤلفه یکنواخت در ارتباط وجود دارد یا خیر. با این حال، شما معمولاً معیاری از ارتباط را انتخاب می‌کنید، مانند همبستگی اسپیرمن، که با الگوی داده‌های مشاهده‌شده مطابقت دارد.
یعنی اگر نمودار پراکندگی نشان دهد که رابطه بین دو متغیر شما یکنواخت به نظر می‌رسد، یک آزمون همبستگی اسپیرمن را اجرا می‌کنید، زیرا قدرت و جهت این رابطه یکنواخت را اندازه‌گیری می‌کند. از طرف دیگر، برای مثال، اگر رابطه خطی به نظر می رسد (از طریق نمودار پراکنده ارزیابی می شود) شما یک همبستگی پیرسون را اجرا می کنید زیرا این قدرت و جهت هر رابطه خطی را اندازه گیری می کند. شما همیشه نمی توانید به صورت بصری بررسی کنید که آیا یک رابطه یکنواخت دارید، بنابراین در این مورد، به هر حال ممکن است یک آزمون همبستگی اسپیرمن را اجرا کنید.
برای انجام آزمون، ابتدا داده ها را در نرم افزار SPSS وارد می کنید. سپس مسیر زیر را دنبال کنید:
Analyze > Correlate > Bivariate
تمامی شرایط همانند آزمون پیرسون است، با این تفاوت که در قسمت –Correlation Coefficients– گزینه SPERAMAN را انتخاب می کنید.
به طور شهودی، همبستگی اسپیرمن بین دو متغیر زمانی بالا خواهد بود که مشاهدات دارای رتبه مشابه (یا یکسان برای همبستگی ۱) باشند (یعنی برچسب موقعیت نسبی مشاهدات درون متغیر: ۱، ۲، ۳، و غیره) بین این دو متغیر. متغیرها، و زمانی که مشاهدات دارای رتبه ای نامشابه (یا کاملاً مخالف برای همبستگی ۱-) بین دو متغیر هستند، پایین است.
برای آموزش محاسبه آزمون همبستگی اسپیرمن بر روی لینک زیر کلیک نمایید.
