جستجو
روش تحقیق آمیخته (Mixed research method) یک رویکرد پژوهشی است که به موجب آن محققان داده های کمی و کیفی را در یک مطالعه جمع آوری و تجزیه و تحلیل می کنند. در صورت ضرورت استفاده از روش تحقیق آمیخته باید گفت پژوهشگر با استفاده از روش های تحقیق کمی می تواند جنبه های مشاهده پذیر یک پدیده را که قابل اندازه گیری است مورد بررسی قرار دهد.
افزایش روش تحقیق آمیخته در پایان نامه های ارشد و دکتری در زمان پیچیدگی روزافزون بین المللی در ارائه مدل های علمی مدیریتی رخ داده است. تحقیقات روش تحقیق آمیخته، از نقاط قوت بالقوه روش های کمی و کیفی استفاده می کند.
تحقیق ترکیبی عناصر تحقیق کمی و تحقیقات کیفی را ترکیب می کند تا به سوال تحقیق شما پاسخ دهد. روش های ترکیبی می توانند به شما کمک کنند تا تصویر کامل تری نسبت به مطالعه کمی یا کیفی مستقل به دست آورید، زیرا مزایای هر دو روش را ادغام می کند. روش تحقیق آمیخته مستلزم اختلاط هدفمند روش ها در جمع آوری داده ها، تجزیه و تحلیل داده ها و تفسیر شواهد است. کلمه کلیدی “آمیخته” است، زیرا یک گام اساسی در رویکرد روش های ترکیبی، پیوند داده ها یا ادغام در مرحله مناسب در فرآیند تحقیق است.
یکپارچه‌سازی داده‌های هدفمند، محققان را قادر می‌سازد تا به دنبال دیدگاه پانورامیک تری از چشم‌انداز تحقیقاتی خود باشند، پدیده‌ها را از دیدگاه‌های مختلف و از طریق لنزهای تحقیقاتی متنوع (کیفی و کمی)، مشاهده کنند.
این روش ها بر پایه دیدگاه فلسفی معرفت شناسی اصالت تحصلی یا اثبات گرایی استوار است. از طرف دیگر، چنانچه پژوهشگر بخواهد به جنبه های نهفته یک پدیده و درک آن بپردازد، استفاده از روش های کمی چندان او را به نتایج ملموسی رهنمون نمی نماید. لذا در این حالت روش های کیفی را بکار می برد. اما به کاربردن هریک از دو دسته روش تحقیق کیفی و کمی به تنهایی پژوهشگر را آن طور که انتظار می رود نسبت به شناخت بهتر پدیده ها یاری نمی دهد. اما چنانچه بتواند با ترکیب نمودن این دو نوع درباره پدیده مورد نظر به نتیجه و درک بهتری دست پیدا می نماید. بنابراین هدف روش تحقیق آمیخته آن است که شواهد بیشتری برای درک بهتر پدیده ها به دست دهند.
انتخاب روش تحقیق مناسب با شناسایی سوال تحقیق و اهداف مطالعه شروع می شود. طراحی روش تحقیق آمیخته برای پاسخ‌گویی به سؤالات پژوهشی مناسب است که نه روش‌های کمی و نه کیفی نمی‌توانند به تنهایی به آنها پاسخ دهند. آنها می توانند فرصت هایی را برای شرکت کنندگان فراهم کنند تا پیامی قوی داشته باشند و تجربیات خود را در سراسر فرآیند تحقیق به اشتراک بگذارند، و می توانند راه های مختلف کاوش را تسهیل کنند که شواهد را غنی می کند و به سؤالات پاسخ عمیق تری می دهد. روش تحقیق آمیخته می توانند تعامل علمی بیشتر و تجارب محققان را غنی کنید زیرا دیدگاه های مختلف موضوعات مورد مطالعه را روشن می کند.
با این حال، فرآیند آمیخته سازی روش‌ها در یک مطالعه، می‌تواند به پیچیدگی انجام تحقیق بیفزاید. اغلب به منابع بیشتر (زمان و پرسنل) و آموزش تحقیقاتی اضافی نیاز دارد، زیرا تیم‌های تحقیقاتی چند رشته‌ای باید با پارادایم‌های تحقیقاتی جایگزین و رویکردهای مختلف برای انتخاب نمونه، جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل داده‌ها و ترکیب یا ادغام داده‌ها آشنا شوند. هنگام خواندن تحقیق با روش های ترکیبی یا نوشتن پروپوزال با استفاده از روش تحقیق آمیخته برای پاسخ به یک سوال تحقیق، شش سوال زیر راهنمای مفیدی هستند:
آیا سوال تحقیق استفاده از روش تحقیق آمیخته را توجیه می کند؟
آیا توالی روش به وضوح توصیف شده است، جریان منطقی دارد و به خوبی با اهداف مطالعه همسو است؟
آیا جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها به وضوح توصیف شده و به خوبی با اهداف مطالعه همسو است؟
آیا یک روش بر روش دیگر غلبه دارد یا به همان اندازه مهم هستند؟
آیا استفاده از یک روش یا روش دیگر، تحقیق آمیخته را محدود یا مخدوش کرد؟
چه زمانی، چگونه و توسط چه کسی یکپارچه سازی داده ها (اختلاط) حاصل می شود؟
برای جزئیات بیشتر راهنمای ارزیابی، به ابزار ارزیابی روش تحقیق آمیخته دانشگاه مک مستر مراجعه کنید. چک‌لیست کیفیت برای ارزیابی تحقیقات روش تحقیق آمیخته منتشر شده نیز می‌تواند به عنوان یک چک‌لیست طراحی هنگام برنامه‌ریزی مطالعات روش‌های آمیخته استفاده شود.
اگر فرآیند تحقیق شما نشان می‌دهد که داده‌های کمی یا کیفی به تنهایی به اندازه کافی به سؤال تحقیق شما پاسخ نمی‌دهند، تحقیق با روش‌های آمیخته ممکن است انتخاب مناسبی باشد. چندین دلیل متداول برای استفاده از روش های تحقیق آمیخته وجود دارد:
تعمیم پذیری: پژوهش کیفی معمولاً حجم نمونه کمتری دارد و بنابراین قابل تعمیم نیست. در تحقیقات روش های ترکیبی، این ضعف نسبی با قدرت نسبی “N بزرگ”، تحقیقات کمی معتبر خارجی کاهش می یابد.
زمینه سازی: روش های ترکیبی به شما امکان می دهد یافته ها را در زمینه قرار دهید و جزئیات غنی تری را به نتیجه گیری خود اضافه کنید. استفاده از داده های کیفی برای نشان دادن یافته های کمی می تواند به تجزیه و تحلیل شما کمک کند.
اعتبار: استفاده از روش های مختلف برای جمع آوری داده ها در مورد یک موضوع می تواند نتایج شما را معتبرتر کند. اگر داده‌های کمی و کیفی همگرا باشند، اعتبار نتیجه‌گیری شما را تقویت می‌کند. به این فرآیند مثلث سازی می گویند.
مزیت این روش تحقیق آمیخته این است که پدیده مورد بررسی را به نحوی کامل موشکافی می کند، ابعاد و مولفه های تشکیل دهنده این پدیده را به دست می آورد. پژوهشگر با گوش دادن به آزمودنی ها – نه از طریق ابزار از قبل تعیین شده – ابعاد را مشخص می کند. عیب این روش پژوهشی این است که هم حجم گردآوری و هم زمان گردآوری داده ها زیاد است. در یک دسته بندی طرح های آمیخته به ۳ دسته طبقه بندی می شوند:
در روش تحقیق آمیخته بهم تنیده پژوهشگر به هر دو مجموعه داده های کمی و کیفی وزن یکسان می دهد، داده های کمی و کیفی همزمان گردآوری می شوند و در تحلیل داده ها به مقایسه دو دسته داده کمی و کیفی می پردازد تا همگونی یافته ها را نمایان کند و تطابق نتیجه گیری از این دو دسته را آشکار سازد.
در روش تحقیق آمیخته تشریحی، پژوهشگر به منظور تشریح یک پدیده، وزن اصلی را به داده های کمی اختصاص می دهد، اما از داده های کیفی برای تشریح ابعاد مختلف پدیده استفاده می کند، گردآوری داده ها را در دو مرحله، ابتدا داده های کمی و سپس داده های کیفی صورت می دهد. بعبارتی از داده های کیفی برای توضیح بیشتر و آشکار کردن برخی جنبه های ابهام برانگیز استفاده می شود.
در روش تحقیق آمیخته اکتشافی، پژوهشگر درصدد زمینه یابی درباره “موقعیت نامعین” می باشد. در این طی پارادایم از پژوهش کیفی، در یک مرحله پارادیم پژوهش کمی در مرحله دیگر پژوهش استفاده می کند. برای نمونه وی ممکن است آزمایش انجام دهد و پس از آن به مصاحبه ای با شرکت کنندگان (کیفی) بپردازد تا مشاهده کند که شرکت کنندگان به آزمایش چگونه نگاه می کنند و آیا آنها با نتایج به دست آمده موافق هستند؟
پژوهش روش آمیخته همانند انجام دو مطالعه کوچک در یک مطالعه کلی است. در پژوهش آمیخته استعاره ای برای اندیشیدن وجود دارد: فرض کنید تورهای ماهیگیری متعددی روی هم قرار گرفته اند، هر کدام از این تورها، سوراخ هایی دارند ولی وقتی روی هم قرار می گیرند، دیگر سوراخی دیده نمی شود، به عبارت دیگر تور جدید فاقد هرگونه سوراخی است، استفاده از روش ها و یا رویکردهای چندگانه در پژوهش اینگونه عمل می کند.
برای این منظور در روش تحقیق آمیخته ابتدا به گردآوری داده های کیفی می پردازد. انجام این مرحله او را به توصیف جنبه های بیشماری از پدیده هدایت می کند. با استفاده از این شناسایی اولیه، امکان صورت بندی فرضیه هایی درباره بروز پدیده مورد مطالعه فراهم می شود. پس از آن، در مرحله بعدی روش تحقیق آمیخته، پژوهشگر می تواند از طریق گردآوری داده های کمی فرضیه ها را مورد آزمون قرار دهد. بنابراین در این نوع روش تحقیق آمیخته به داده های کیفی اهمیت بیشتری داده می شود.
علاوه بر آن در توالی گردآوری داده ها ابتدا داده های کیفی و سپس داده های کمی گردآوری می شوند. بالاخره، پژوهشگر بر مبنای یافته های حاصل از داده های کیفی، سعی بر آن دارد که داده های کمی را گردآوری کند تا تعمیم پذیری یافته را میسر سازد. مراحل تحلیل داده های آمیخته در روش تحقیق آمیخته عبارتند از:
-کاهش داده ها
-نمایش داده ها
-تبدیل داده ها
-همبستگی داده ها
-تحکیم داده ها
-مقایسه داده ها
نمونه گیری تحلیل آمیخته، روایی و پایایی در تحلیل آمیخته، ابزار و روش ها در این نوع تحلیل به صورت مجزا صورت می گیرد. به طوری که تمامی عناصر روش تحقیق کیفی تعریف می شود و در ادامه عناصر روش تحقیق کمی مشخص می شود. روش تحقیق آمیخته متداول عبارتند از:
تحلیل داده بنیاد+تحلیل معادلات ساختاری
تحلیل فراترکیب+تحلیل ساختاری تفسیری+تحلیل معادلات ساختاری
تحلیل مضمون+تحلیل عامل تائیدی
سنتزپژوهی+تحلیل معادلات ساختاری
تحلیل مضمون+تحلیل میک مک+سناریونویسی
فراتحلیل+سنتزپژوهی
گاهی در یک تحلیل دو روش تحلیل کیفی استفاده می شود. به عنوان مثال ترکیب فراترکیب و گراندد تئوری که به مالتی گراندد مشهور است، از روش های متداول در تحلیل های آمیخته است. روش های دیگری مانند علم سنجی، آینده پژوهی، تحلیل بیبیلومتریک نیز از روش شناسی آمیخته و به روز در تحلیل پایان نامه های ارشد و دکتری است.
.Creswell JW, Plano Clarck, L. Designing and conducting mixed methods research. Thousand Oaks, California: BMJ Publishing Group, ۲۰۱۱.
