روش معیار پایه (BCM)  base criterion method یکی از جدیدترین روشهای تصمیم گیری چندمعیاره است که برای به دست آوردن وزن معیارها معرفی شده است. این روش در سال ۲۰۲۰ توسط حاصلی و همکاران معرفی شد. روش BCM از رویکرد مقایسه زوجی برای بدست آوردن وزن معیارها استفاده می کند. این روش تعداد زیادی از مقایسه های غیر ضروری را با تقسیم مقایسه های زوجی به دو دسته حذف می کند: مقایسه پایه و مقایسه نهایی. برای به دست آوردن وزن معیارها با روش BCM، فقط به مقایسه پایه نیاز است. در مقایسه پایه برای n معیار، n − ۱ مقایسه زوجی باید انجام شود.

نتایج در روش BCM کاملاً سازگار خواهد بود زیرا به جای کنترل خروجی مقایسه‌های زوجی برای اندازه‌گیری ناسازگاری، روش BCM ورودی‌های مقایسه‌های زوجی را کنترل می‌کند. با کنترل مقادیر ورودی مقایسه های زوجی، دیگر هیچ خطایی در روند به دست آوردن وزن وجود نخواهد داشت. دقت خطای صفر به معنای وزن های بهینه و سازگار کامل است.بنابراین، روش BCM می تواند وزن بهینه معیارها را کاملاً دقیق بدست آورد. همچنین، لازم است مقایسه‌های زوجی کمتری در مقایسه با سایر روش‌های MCDM موجود انجام شود.

مزایای روش معیار پایه (BCM)

در روش پیشنهادی (BCM)، جفت در نظر گرفته می شود. مقایسه ها به عنوان وابسته مشخص می شوند. همچنین در این روش با انجام یک مقایسه زوجی یک مرحله ای بین یک معیار  پایه (به عنوان مثال ترجیحی، انتخابی) و سایر معیارها، می توان اهمیت نسبی هر معیار را در رابطه با معیار دیگر تعیین نمود تا از نظر جهت گیری و سازگاری کامل باشد. در انتخاب معیار پایه، برخی صاحبنظران، این روش را مشابه روش بهترین-بدترین (BWM) می دانند. اما این روش دقت و ناسازگاری پایین تری نسبت  به این روش دارد. همچنین تعداد مقایسات زوجی نیز در این روش بسیار پایین تر از روش BWM است.

مزایای روش معیار پایه (BCM) عبارتند از:

۱-نرخ ناسازگاری در این روش صفر در نظر گرفته می شود.

۲-به ازای n معیار، کمترین تعداد مقایسه یعنی n-1 وجود دارد. این روش کمترین تعداد مقایسه را نسبت به دیگر روش های تصمیم گیری چندمعیاره دارد.

اصول اصلی روش معیار پایه (BCM)

اصل اول: اگر i معیار پایه باشد، aijis مقایسه به عنوان یک مقایسه پایه تعریف می شود.

اصل دوم: مقایسه aij یک مقایسه نهایی تعریف می شود اگر i و j معیار پایه نباشند.

مقایسه‌های نهایی از مقایسه‌های پایه که توسط تصمیم گیرنده انجام می شود، به دست می آیند. در واقع مقایسه های نهایی زیرمجموعه ای از مقایسه های پایه هستند. اول تصمیم گیری  با مقایسه پایه انجام می شود. بدون انجام مقایسه های نهایی، می توان مقادیر وزنی معیارها را به دست آورد.

انجام مقایسه‌های نهایی نیز برای تکمیل ماتریس مقایسه‌های زوجی و همچنین تعیین اهمیت نسبی مقایسه زوجی در بین همه معیارها صورت می گیرد.

اصل سوم: مقایسات براساس اعداد ۱ تا ۹ و تخصیص معکوس این اعداد ۱ تا ۱/۹ انجام می شود.

گام های روش معیار پایه (BCM)

در این قسمت به بررسی گام های روش BCM پرداخته می شود:

مراحل روش BCM کمی شبیه BWM هستند با این تفاوت که دستیابی به وزن معیارها با انجام مراحل کمتر و معادله ساده تر به دست می آید.

گام اول- تعداد n معیار  C1, C2, ….Cn برای انجام تصمیم گیری چند معیاره در نظر گرفته می شود.

گام دوم- یک معیار پایه را مشخص کنید (به عنوان مثال ترجیحی، انتخابی). گاهی اوقات، شناسایی بهترین یا بدترین معیارها در قدم اول دشوار است.

گام سوم-اهمیت نسبی معیار پایه را نسبت به سایر معیارها تعیین کنید.

aBase, j =aB,j

براین اساس داریم:

aB1, aB2, aB3,…

گام چهارم- در این گام وزن دیگر معیارها نسبت به معایر پایه محاسبه می شود:

در نهایت می توان خلاصه این چهار گام را به صورت زیر خلاصه کرد:

همان طور که پیشتر نیز بیان شد، نرخ ناسازگاری در این روش صفر است.

منبع

www.springerprofessional.de

برای آموزش روش معیار پایه (BCM) بر روی لینک زیر کلیک نمایید.

آموزش روش BCM