روش کینگ و هاروکس (King & Horrocks) یکی از روشهای پیشرفته در حوزه تحقیق کیفی است که بر رویکرد تحلیل تفسیری تمرکز دارد. این روش با هدف کشف و درک عمیق تجربیات انسانی و پیچیدگیهای اجتماعی طراحی شده است. در این رویکرد، محققان با جمعآوری دادههای غنی از طریق مصاحبههای نیمهساختاریافته، مشاهده، و اسناد مکتوب، تلاش میکنند تا به شناختی عمیقتر از موضوع تحقیق دست یابند. رویکرد کینگ و هاروکس بر تعامل میان محقق و شرکتکننده تأکید دارد و تلاش میکند با شفافسازی ارزشها و پیشفرضهای تحقیق، اعتبار دادهها را افزایش دهد. این روش اغلب در حوزههای علوم اجتماعی، روانشناسی، و آموزش برای تحلیل ساختارهای معنایی و فرهنگی مورد استفاده قرار میگیرد.
یکی از ویژگیهای برجسته این روش، استفاده از تحلیل مضمون بهعنوان ابزار اصلی برای دستهبندی و استخراج مفاهیم کلیدی است. کینگ و هاروکس معتقدند که با شناسایی تمهای غالب، میتوان به درک الگوهای پنهان و ارتباطات میان دادهها دست یافت. این روش علاوه بر ارائه تفسیری عمیق، با استفاده از مراحل مشخصی مانند کدگذاری اولیه، شناسایی تمها، و اعتبارسنجی نتایج، فرآیند تحقیق را سازمانیافتهتر میکند. انعطافپذیری این روش به محققان اجازه میدهد تا آن را با نیازهای خاص پروژههای خود تطبیق دهند. از این رو، روش کینگ و هاروکس ابزاری قدرتمند برای ایجاد بینشی نوین در تحقیقات کیفی و تفسیر مفاهیم پیچیده به شمار میرود.
مایکل کینگ (Michael King) و کارولین هاروکس (Christine Horrocks) دو محقق برجسته در زمینه تحقیقات کیفی و روششناسی علوم اجتماعی بودند. آنها به دلیل نقش قابلتوجهشان در توسعه و تدوین تکنیکهای تحلیل مضمون و روشهای کیفی در مطالعات علوم انسانی و اجتماعی شناخته میشوند.
کینگ و هاروکس در کتاب “Interviews in Qualitative Research” که یکی از منابع معتبر در زمینه تحقیقات کیفی است، روشهای خود را معرفی کردند. آنها به ارائه راهنماییهای عملی در مورد چگونگی انجام مصاحبههای کیفی و تحلیل دادهها پرداختند و مدلی ساختاریافته برای تحلیل مضمون ارائه دادند. این کتاب به دلیل ساختار ساده، دقیق، و کاربردی خود، توسط بسیاری از محققان در علوم اجتماعی و روانشناسی استفاده میشود.
روشهای کینگ و هاروکس در تحلیل مضمون به دلیل شفافیت، ساختارمند بودن، و قابلیت تطبیق با موضوعات متنوع، یکی از محبوبترین رویکردهای کیفی در علوم اجتماعی محسوب میشود. این روشها به محققان کمک میکنند تا از دادههای کیفی، اطلاعات ارزشمندی برای پاسخ به سؤالات پژوهشی استخراج کنند. برای دانلود کتاب روی لینک زیر کلیک کنید:
A Practical Appr actical Approach to Qualitativ o Qualitative Inter e Interviews
تحلیل مضمون در روش کینگ و هاروکس شامل مراحلی است که به صورت نظاممند و دقیق انجام میشود تا محقق بتواند از دادههای کیفی، تمها (مضامین) معنادار استخراج کند. این مراحل به شرح زیر هستند:
در این مرحله، محقق دادههای جمعآوریشده (مانند مصاحبهها، یادداشتها یا مشاهدات) را چندین بار به دقت مرور میکند تا با محتوای آنها آشنا شود. هدف این است که محقق با متن انس بگیرد و ایدههای اولیه را درک کند. این مرحله، پایهای برای مراحل بعدی است.
کدگذاری اولیه فرآیندی است که طی آن محقق بخشهای معنادار دادهها را شناسایی کرده و به هر بخش، یک کد کوتاه یا توصیفی اختصاص میدهد. کدها نشاندهنده ایدهها، مفاهیم یا موضوعاتی هستند که در دادهها مشاهده میشوند. این مرحله به صورت جزئی انجام میشود و همه نکات مهم ثبت میشوند.
پس از کدگذاری اولیه، محقق کدها را مرور کرده و آنها را در دستهبندیهایی با مفاهیم مرتبط گروهبندی میکند. این گروهها بهتدریج به تمها (مضامین) تبدیل میشوند. تمها نشاندهنده مفاهیم کلیتری هستند که از دادهها استخراج میشوند و به سؤال تحقیق پاسخ میدهند.
در این مرحله، تمهای شناساییشده دوباره بررسی میشوند تا اطمینان حاصل شود که آنها با دادهها هماهنگی دارند. محقق ممکن است برخی از تمها را ترکیب کند، تقسیم کند یا تغییر دهد. همچنین، دادهها مرور میشوند تا اطمینان حاصل شود که تمها به درستی نمایانگر اطلاعات موجود هستند.
پس از بازبینی، تمها به طور دقیق تعریف و نامگذاری میشوند. این نامها باید گویا و نمایانگر محتوای هر تم باشند. همچنین، محقق توضیح میدهد که هر تم چگونه به سؤال تحقیق پاسخ میدهد.
در مرحله پایانی، محقق نتایج تحلیل را به صورت یک گزارش جامع ارائه میدهد. این گزارش شامل شرح تمها، مثالهایی از دادهها برای هر تم، و ارتباط آنها با اهداف تحقیق است. هدف این است که یافتهها بهصورت منطقی و قابل درک ارائه شوند. این مراحل، رویکردی دقیق و ساختاریافته را برای تحلیل دادههای کیفی فراهم میکنند و به محقق امکان میدهند تا از دادههای پراکنده به نتایجی معنادار دست یابد.
تحلیل مضمون روشی رایج در تحقیقات کیفی است که در قالبهای مختلفی توسط پژوهشگران مورد استفاده قرار میگیرد. روشهای کینگ و هاروکس، براون و کلارک، و اتراید-استرلینگ هر کدام ویژگیها و رویکردهای متفاوتی برای تحلیل مضمون دارند. در ادامه، مقایسهای بین این سه روش ارائه شده است:
این روش بهطور خاص بر ساختارمندی و نظم در تحلیل دادهها تأکید دارد. کینگ و هاروکس مراحل روشنی ارائه میدهند که از آشنایی با دادهها تا تولید گزارش نهایی را پوشش میدهد. ویژگی کلیدی این روش به صورت زیر است:
تاکید بر تعامل بین محقق و شرکتکننده.
انعطافپذیری در تطبیق کدها و تمها با نیازهای پژوهش.
شفافیت در شناسایی و بازبینی تمها.
این روش برای پروژههای تحقیقاتی که نیاز به شفافیت و ساختار دارند، مناسب است. همچنین امکان تطبیق با اهداف خاص پروژه را فراهم میکند.
روش براون و کلارک یکی از رایجترین رویکردهای تحلیل مضمون است که بهعنوان یک راهنمای جامع برای محققان تازهکار طراحی شده است. این روش بیشتر بر خلاقیت و تفسیر محقق تأکید دارد. ویژگی کلیدی روش براون و کلارک عبارتند از:
مراحل ساده و گامبهگام: آشنایی با دادهها، کدگذاری اولیه، شناسایی تمها، بازبینی تمها، تعریف تمها، و گزارش نهایی.
تمرکز بر انعطافپذیری و خلاقیت.
مناسب برای تحقیقات اکتشافی.
روش براون و کلارک نیازی به نرمافزار یا ساختار پیچیده ندارد و به پژوهشگر آزادی بیشتری در تفسیر دادهها میدهد.
رویکردی انعطافپذیر که برای طیف گستردهای از دادههای کیفی قابل استفاده است.
مقایسه با روش کینگ و هاروکس:
در حالی که کینگ و هاروکس به نظم ساختاری بیشتر تاکید دارند، براون و کلارک آزادی بیشتری به محقق در تفسیر دادهها میدهند.
روش اتراید-استرلینگ بهطور خاص بر استخراج مضامین از نظریههای موجود تمرکز دارد و در آن دادهها برای تایید یا توسعه نظریههای از پیش تعریفشده استفاده میشوند. ویژگی کلیدی روش آتراید-استرلینگ عبارتند از:
استقرایی و قیاسی: این روش همزمان از رویکردهای استقرایی (استخراج مضامین از دادهها) و قیاسی (تطبیق مضامین با چارچوب نظری موجود) استفاده میکند.
کدگذاری بر اساس چارچوب از پیش تعیینشده.
مزیت:
برای پژوهشهایی که از قبل چارچوب نظری دارند و میخواهند دادهها را در چارچوبی مشخص تحلیل کنند، بسیار مفید است.
مقایسه با روش کینگ و هاروکس و براون و کلارک:
در مقایسه با روش براون و کلارک، روش اتراید-استرلینگ کمتر انعطافپذیر است، زیرا محقق ملزم به پیروی از چارچوب نظری موجود است.
برخلاف روش کینگ و هاروکس که بر کشف و تعامل تمرکز دارد، این روش بیشتر در تحلیل دادههای نظری-محور کاربرد دارد.
اگر تحقیق شما اکتشافی است و به انعطافپذیری نیاز دارید، روش براون و کلارک بهترین انتخاب است.
اگر به دنبال رویکردی ساختاریافته و تعاملمحور هستید، روش کینگ و هاروکس مناسبتر است.
اگر پژوهش شما مبتنی بر چارچوب نظری خاصی است، روش اتراید-استرلینگ بهترین گزینه است.
هر سه روش دارای ارزشهای خاص خود هستند و انتخاب آنها به نوع تحقیق، اهداف پژوهش، و سطح دانش محقق از روشهای کیفی بستگی دارد.